Rabu, 29 Desember 2010

Sedulur Papat Lima Pancer (Versi Djawa)

1.1 Kitab Puwajati / Kejawen :
SEDULUR PAPAT LIMA PANCER Njupuk sumber saka Kitab Kidungan Purwajati seratane , diwiwiti saka tembang Dhandanggula kang cakepane mangkene:

Ana kidung ing kadang Marmati Amung tuwuh ing kuwasanira Nganakaken saciptane
Kakang Kawah puniku Kang rumeksa ing awak mami Anekakake sedya Ing kuwasanipun Adhi Ari-Ari ingkang Memayungi laku kuwasanireki Angenakken pangarah Ponang Getih ing rahina wengi Ngrerewangi ulah kang kuwasa Andadekaken karsane Puser kuwasanipun Nguyu-uyu sabawa mami Nuruti ing panedha Kuwasanireku Jangkep kadang ingsun papat Kalimane wus dadi pancer sawiji Tunggal sawujud ingwang Ing tembang dhuwur iku disebutake yen " Sedulur Papat " iku Marmati, Kawah, Ari-Ari, lan Getih kang kaprahe diarani Rahsa. Kabeh kuwi mancer neng Puser (Udel) yaiku mancer ing Bayi.

Cethane mancer marang uwonge kuwi. Geneya kok disebut Marmati, kakang Kawah, Adhi Ari-Ari lan Rahsa kuwi?. Marmati iku tegese Samar Mati ! lire yen wong wadon pas nggarbini ( hamil ) iku sadina -dina pikirane uwas Samar Mati. Rasa uwas kawatir pralaya anane dhisik dhewe sadurunge metune Kawah, Ari -Ari lan Rahsa kuwi mau, mulane Rasa Samar Mati iku banjur dianggep minangka Sadulur Tuwa. Wong nggarbini yen pas babaran kae, kang dhisik dhewe iku metune Banyu Kawah sak durunge laire bayi, mula Kawah banjur dianggep Sadulur Tuwa kang lumrahe diarani Kakang Kawah. Yen Kawah wis

mancal medhal, banjur disusul laire bayi, sakwise kuwi banjur disusul wetune Ari-Ari.
Sarehne Ari -Ari iku metune sakwise bayi lair, mulane Ari-Ari iku diarani Sedulur Enom lan kasebut Adhi Ari-Ari Lamun ana wong abaran tartamtu ngetokake Rah ( Getih ) sapirang-pirang. Wetune Rah (Rahsa) iki uga ing wektu akhir, mula Rahsa iku uga dianggep Sedulur Enom. Puser (Tali Plasenta) iku umume PUPAK yen bayi wis umur pitung dina. Puser kang copot saka udel kuwi uga dianggep Sedulure bayi. Iki dianggep Pancer pusate Sedulur Papat. Mula banjur tuwuh unen-unen " SEDULUR PAPAT LIMA PANCER " Ing Kekayon wayang purwa kang kaprahe kasebut Gunungan, ana kono gambar Macan, Bantheng,
Kethek lan Manuk Merak. Kocape kuwi mujudake Sedulur Papat mungguhing manungsa.

Kewan cacah papat mau nggambarake nafsu patang warna yaiku : Macan nggambarake nafsu Amarah, Bantheng nggambarake nafsu Supiyah, Kethek nggambarake nafsu Aluamah, lan Manuk Merak nggambarake nafsu Mutmainah kang kabeh mau bisa dibabarake kaya ukara ing ngisor iki:

Amarah : Yen manungsa ngetutake amarah iku tartamtu tansaya bengkerengan lan padudon wae, bisa-bisa manungsa koncatan kasabaran,kamangka sabar iku mujudake alat kanggo nyaketake dhiri marang Allah SWT.

Supiyah / Kaendahan : Manungsa kuwi umume seneng marang kang sarwa endah yaiku wanita (asmara). Mula manungsa kang kabulet nafsu asmara digambarake bisa ngobong jagad.

Aluamah / Srakah : Manungsa kuwi umume padha nduweni rasa srakah lan aluamah, mula kuwi yen ora dikendaleni, manungsa kepengine bisa urip nganti pitung turunan.
Mutmainah / Kautaman : Senajan kuwi kautaman utawa kabecikan, nanging yen ngluwihi wates ya tetep ora becik.

Contone; menehi duwit marang wong kang kekurangan kuwi becik, nanging yen kabeh duwene duwit diwenehake satemah uripe dewe rusak, iku cetha yen ora apik. Mula kuwi, sedulur papat iku kudu direksa lan diatur supaya aja nganti ngelantur. Manungsa diuji aja nganti kalah karo sedulur papat kasebut, kapara kudu menang, lire kudu bisa ngatasi krodhane sedulur papat. Yen manungsa dikalahake dening sedulur papat iki, ateges jagade bubrah. Ing kene dununge pancer kudu bisa dadi paugeran lan dadi pathokan. Bener orane, nyumanggakake

Bahasa Indonesia :

SEDULUR PAPAT LIMA PANCER (Saudara Empat Lima Pusat)

Mengambil dari Kitab Kidungan Purwajati tulisannya dimulai dari lagu Dhandanggula yang bunyinya sebagai berikut:
Ana kidung ing kadang Marmati Amung tuwuh ing kuwasanira Nganakaken saciptane
Kakang Kawah puniku Kang rumeksa ing awak mami Anekakake sedya Ing kuwasanipun
Adhi Ari-Ari ingkang Memayungi laku kuwasanireki Angenakken pangarah Ponang Getih ing rahina wengi Ngrerewangi ulah kang kuwasa Andadekaken karsane Puser kuwasanipun Nguyu-uyu sabawa mami Nuruti ing panedha Kuwasanireku Jangkep kadang ingsun papat Kalimane wus dadi pancer sawiji Tunggal sawujud ingwang.
Pada lagu diatas, disebutkan bahwa “Saudara Empat” itu adalah Marmati, Kawah, Ari - ari (plasenta/ tembuni) dan Darah yang umumnya disebut Rahsa. Semua itu berpusat di Pusar yaitu berpusat di Bayi.

Jelasnya mereka berpusat di setiap manusia. Mengapa disebut Marmati, kakang Kawah, Adhi Ari - Ari, dan Rahsa? Marmati itu artinya Samar Mati (Takut Mati)! Umumnya bila seorang ibu mengandung sehari - hari pikirannya khawatir karena Samar Mati. Rasa khawatir tersebut hadir terlebih dahulu sebelum keluarnya Kawah (air ketuban), Ari - ari, dan Rahsa. Oleh karena itu Rasa Samar Mati itu lalu dianggap Sadulur Tuwa (Saudara Tua ). Perempuan yang hamil saat melahirkan, yang keluar terlebih dahulu adalah Air Kawah (Air Ketuban) sebelum lahir bayinya, dengan demikian Kawah lantas dianggap Sadulur Tuwa yang biasa disebut Kakang (kakak) Kawah. Bila kawah sudah lancar keluar, kemudian disusul dengan ahirnya si bayi, setelah itu barulah keluar Ari - ari (placenta/ tembuni). Karena Ari - ari keluar setelah bayi lahir, ia disebut sebagai Sedulur Enom (Saudara Muda) dan disebut Adhi (adik) Ari-Ari. Setiap ada wanita yang melahirkan, tentu saja juga mengeluarkan Rah (Getih=darah) yang cukup banyak. Keluarnya Rah (Rahsa) ini juga pada waktu akhir, maka dari itu Rahsa itu juga dianggap Sedulur Enom. Puser (Tali pusat) itu umumnya gugur (Pupak) ketika bayi sudah berumur tujuh hari. Tali pusat yang copot dari pusar juga dianggap saudara si bayi. Pusar ini dianggap pusatnya Saudara Empat. Dari situlah muncul semboyan ‘Saudara Empat Lima Pusat’

Keempat nafsu yang digambarkan oleh ke empat hewan tersebut dapat diuraikan sebagai berikut:

Amarah : Bila manusia hanya mengutamakan nafsu amarah saja, tentu akan selalu merasa ingin menang sendiri dan selalu ribut/ bertengkar dan akhirnya akan kehilangan kesabaran. Oleh karena itu, sabar adalah alat untuk mendekatkan diri dengan Allah SWT.

Supiyah / Keindahan : Manusia itu umumnya senang dengan hal hal yang bersifat keindahan misalnya wanita (asmara). Maka dari itu manusia yang terbenam dalam nafsu asmara/ berahi diibaratkan bisa membakar dunia.

Aluamah / Serakah : Manusia itu pada dasarnya memiliki rasa serakah dan aluamah. Maka dari itu, apabila nafsu tersebut tidak dikendalikan manusia bisa merasa ingin hidup makmur sampai tujuh turunan.

Mutmainah / Keutamaan : Walaupun nafsu ini merupakan keutamaan atau kebajikan,
namun bila melebihi batas, tentu saja tetap tidak baik. Contohnya: memberi uang kepada orang yang kekurangan itu bagus, namun apabila memberikan semua uangnya sehingga kita sendiri menjadi kekurangan, jelas itu bukan hal yang baik.

Maka dari itu, saudara empat harus diawasi dan diatur agar jangan sampai ngelantur.
Manusia diuji agar jangan sampai kalah dengan keempat saudaranya yang lain, yaitu harus selalu menang atas mereka sehingga bisa mengatasinya. Kalau Manusia bisa dikalahkan oleh saudara empat ini, berarti hancurlah dunianya. Sebagai Pusat, manusia harus bisa menjadi pengawas dan menjadi patokan. Benar tidaknya silakan anda yang menilai.

I.2 Simbolisasi sedulur papat limo pancer dalam perwayangan :

Semar sebagai pamomong keturunan Saptaarga tidak sendirian. Ia ditemani oleh tiga
anaknya, yaitu; Gareng, Petruk, Bagong. Ke empat abdi tersebut dinamakan Panakawan. Dapat disaksikan, hampir pada setiap pegelaran wayang kulit purwa, akan muncul seorang ksatria keturunan Saptaarga diikuti oleh Semar, Gareng, Petruk, Bagong. Cerita apa pun yang dipagelarkan, ke lima tokoh ini menduduki posisi penting. Kisah Mereka diawali mulai dari sebuah pertapaan Saptaarga atau pertapaan lainnya. Setelah mendapat berbagai macam ilmu dan nasihat-nasihat dari Sang Begawan, mereka turun gunung untuk mengamalkan ilmu yang telah diperoleh, dengan melakukan tapa ngrame. (menolong tanpa pamrih).

Dikisahkan, perjalanan sang Ksatria dan ke empat abdinya memasuki hutan. Ini
menggambarkan bahwa sang ksatria mulai memasuki medan kehidupan yang belum
pernah dikenal, gelap, penuh semak belukar, banyak binatang buas, makhluk jahat yang siap menghadangnya, bahkan jika lengah dapat mengacam jiwanya. Namun pada akhirnya Ksatria, Semar, Gareng, Petruk, Bagong berhasil memetik kemenangan dengan mengalahkan kawanan Raksasa, sehingga berhasil keluar hutan dengan selamat. Di luar hutan, rintangan masih menghadang, bahaya senantiasa mengancam. Berkat Semar dan anak-anaknya, sang Ksatria dapat menyingkirkan segala penghalang dan berhasil menyelesaikan tugas hidupnya dengan selamat.

Mengapa peranan Semar dan anak-anaknya sangat menentukan keberhasilan suatu
kehidupan? Semar merupakan gambaran penyelenggaraan Illahi yang ikut berproses
dalam kehidupan manusia. Untuk lebih memperjelas peranan Semar, maka tokoh Semar dilengkapi dengan tiga tokoh lainnya. Ke empat panakawan tersebut merupakan simbol dari cipta, rasa, karsa dan karya. Semar mempunyai ciri menonjol yaitu kuncung putih. Kuncung putih di kepala sebagai simbol dari pikiran, gagasan yang jernih atau cipta. Gareng mempunyai ciri yang menonjol yaitu bermata kero, bertangan cekot dan berkaki pincang. Ke tiga cacat fisik tersebut menyimbolkan rasa. Mata kero, adalah rasa kewaspadaan, tangan cekot adalah rasa ketelitian dan kaki pincang adalah rasa kehati-hatian. Petruk adalah simbol dari kehendak, keinginan, karsa yang digambarkan dalam kedua tangannya. Jika digerakkan, kedua tangan tersebut bagaikan kedua orang yang bekerjasama dengan baik. Tangan depan menunjuk, memilih apa yang dikehendaki, tangan belakang menggenggam erat-erat apa yang telah dipilih.

Sedangkan karya disimbolkan Bagong dengan dua tangan yang kelima jarinya terbuka lebar, artinya selalu bersedia bekerja keras. Cipta, rasa, karsa dan karya merupakan satu kesatuan yang tidak dapat dipisahkan. Cipta, rasa, karsa dan karya berada dalam satu wilayah yang bernama pribadi atau jati diri manusia, disimbolkan tokoh Ksatria. Gambaran manusia ideal adalah merupakan gambaran pribadi manusia yang utuh, dimana cipta, rasa, karsa dan karya dapat menempati fungsinya masing-masing dengan harmonis, untuk kemudian berjalan seiring menuju cita-cita yang luhur. Dengan demikian menjadi jelas bahwa antara Ksatria dan panakawan mempunyai hubungan signifikan. Tokoh ksatria akan berhasil dalam hidupnya dan mencapai cita-cita ideal jika didasari sebuah pikiran jernih (cipta), hati tulus (rasa), kehendak, tekad bulat (karsa) dan mau bekerja keras (karya).
Simbolisasi ksatria dan empat abdinya, serupa dengan 'ngelmu' sedulur papat lima pancer. Sedulur papat adalah panakawan, lima pancer adalah ksatriya.

I.3. Asal Usul Sedulr Papat Kalima Pancer

Ugo marang asal-usule sedulur papat kang momong djalmo monongoso.

Sak durunge Bumi Suci kuwi ono kang manggoni, Gusti uwes luweh disek nggawe ukom kanggone djalmo monongoso. Bandjor Gusti ngetokake kuwasane nggawe sukmo lan udjute rogo, kang ditetesake Gusti ing Bumi Suci.
1) Naliko wong wadon kuwi mbobot iseh anyar-anyaran. Bandjur naliko djabang bayi kuwi umure arep ngancek sesasi;
2) Gusti ngetokake kuwasane nggawe udjute rupo,marang djabang bayi kuwi kang artine Bongoso,
3) Bandjur naliko djabang bayi kuwi umure arep ngancek rong sasi; Gusti ngetokake kuwasane nggawe udjute Werno,
4) Bandjur naliko djabang bayi kuwi umure arep ngancek telung sasi; Gusti ngetokake kuwasane nggawe udjute Kulet, 4.)
5) Bandjur naliko djabang bayi kuwi umure arep ngancek patang sasi; Gusti ngetokake kuwasane nggawe udjute Uthek, 5.)
6) Bandjur naliko djabang bayi kuwi umure arep ngancek limang sasi; Gusti ngetokake
kuwasane nggawe udjute Otot, 6.)
7) Bandjur naliko djabang bayi kuwi umure arep ngancek enem sasi; Gusti ngetokake kuwasane nggawe udjute Balong, 7.)
8) Bandjur naliko djabang bayi kuwi umure arep ngancek
pitung sasi; Gusti ngetokake kuwasane nggawe udjute Rambut, Geteh lan Dageng, Lan iki kang disebut Sampurnane Gusti, nyiptakake djalmo monongoso, deneng udjute djabang bayi uwes sampurno.

Amergo kuwi, kanggone djalmo monongoso kang uwes luweh disik teko ono ing Bumi Mulyo iki, kang Gusti suwun:
Matur nuwun , marang Gusti Kang Moho Kuwoso, deneng udjute djabang bayi, kang di ciptakake Gusti ing Bumi Suci kuwi uwes sampurno, Lan sirnakake bebayan kanggone djabang bayi kuwi, supoyo yen djabang bayi kuwi ucul soko Bumi Suci, ora nandang kasengsaran, amergo sengkalaning setan. Bandjur dusono Bopo lan Buyunge djabang bayi kuwi karo dongo keslametan.
Bandjur naliko djabang bayi kuwi umure arep ngancek wolong sasi; Gusti ngetokake kuwasane nggawe asal-usule sedulur papat, ugo artine sedulur papat:

1. Geteh puteh artine: Welas asih ,
2. Bungkos artine: Kang nggawekekuatan ,
3. Ari-ari artine: Kang ndjogo sukmo ,
4. Geteh abang artine: Kang nglawan bebayan ,
Bandjur sak teruse Gusti ngetokake kuwasane nggawe djenenge sedulur papat kang sedjati. Kang manggon ono ing ragane djabang bayi,kang udjute koyo mengkene:

1. Djoborolo manggon ono ing [ kulite djabang bayi]
2. Makoholo manggon ono ing [balunge djabang bayi]
3. Hosoropolo manggon ono ing [nyawane djabang bayi]
4. Hodjorolo manggon ono ing [daginge djabang bayi]
5. Bandjur naliko djabang bayi kuwi umure arep ngancek sangang sasi;

Gusti ngetokake kuwasane nggawe roso kanggone djabang bayi kuwi kang udjute koyo mengkene:
Budi ing djerone Budi ono, [Pikiran]
Pikiran ing djerone Pikiran ono,[Roso]
Roso ing djerone Roso ono, [Sukmo]
Kahuripan ing djerone Kahuripan ono, [Ingsun],
yo ingsun sedjatine monongoso, kang diciptakake Gusti Kang Moho Suci kang nggowo kasampuranane Gusti:
Moho Kuwoso Gusti, engkang pareng kasampurnane djabang bayi ing Bumi Mulyo
meniko, sakeng kuwoso Pandjenengan. Bandjur ucol sabdhoning Gusti kanggone ingsun, ninggalake Bumi Suci, ucol soko dalan kang cilek bebarengan sampurno marang udjute sedulur papat kang moho suci: Duh Gusti Kang Moho Suci kok kados mengaten Bimi Mulyo puniko. Kabeh mahu uwes sampurno marang opo kang tinitah Gusti, kanggo djalmo monongoso. Lan siro djalmo monongoso ora perlu wedi marang kahuripan ono ing Bumi Mulyo iki. Awet urep siro ono ing Bumi Mulyo kene ora idjen kedjobo nggowo kuwasane Gusti. Ugo siro ditunggu sedulur papat kang asmane Djoborolo, Mokoholo, Hosoropolo, Hodjorolo rino klawan bengi kang dadi utusane Gusti. Amergo kuwi ngelingono marang sabdhoning Hosoropolo kang diutos pareng warto kanggone
Bongoso Djowo, supuyo siro biso mangerteni lan ngelingi marang dino kang dadi pengapesan siro, sak mbendinane ing dino Kemis bengi lan Minggu bengi. Awet ing dino kuwi sengkalane siro teko soko Semoro Bumi, kang ndadekake kahuripan siro ono ing bebayan, yen siro nglalekake marang udjute abang lan puteh. Amergo kuwi ngelingono marang udjute siro supoyo siro biso nduweni kasempurnan marang kahuripane siro kang ditunggu sedulur papat ing Bumi Mulyo iki.

1 komentar:

  1. Dengan Hormat,

    Kami dari PT. KHARISMA MULTI SARANA adalah sebuah Perusahaan yang bergerak di bidang Expedisi dan International Freight Forwarder untuk Pengurusan Import di Kepabeanan (PPJK) baik Via Laut maupun Via Udara, UNDERNAME, All In dan Borongan, dan melayani Domestik jasa pengiriman ke seluruh wilayah Indonesia, kami bermaksud untuk memperkenalkan Perusahaan kami kepada Perusahaan Bapak / Ibu, dengan harapan akan menjalin kerjasama dalam pengembangan untuk pengurusan Import dan Domestik khususnya dalam proses di Kepabeanan dan Transportasi :



    I. JASA KEPABEANAN :

    1. General Customs Clearance Import

    2. All In Customs Clearance Import

    3. Import undername QQ

    4. Pelayanan importasi denagan system Ex-world

    5. mediasi import dengan system UNDERNAME Consignee



    Kami juga menyediakan UNDER NAME bagi Import yang belum memiliki Licency Import berdasarkan Commodity.

    Licency Import dari kami diantaranya :

    1. API-U - SRP / NIK

    2. NPIK (Electronik, Mesin dan Toys) - IT (Makanan , Besi / Baja)



    II. WILAYAH KERJA, UNDERNAME / All In :

    1. Pelabuhan Jakarta

    2. Pelabuhan Lampung

    3. Pelabuhan Semarang

    4. Pelabuhan Surabaya



    III. PELAYANAN DOMESTIC :

    1. kapal roro dengan pengiriman Reguler Tujuan:Makassar,Balikpapan,mak assar Samarinda,Banjarmasin.

    2. Jasa trucking: menyediakan pick up, colt diesel 4 roda & 6 roda,fuso 6 roda & 10 roda bak,truk built up,lowbed,Treller.

    D. MISI KAMI:

    1. Memperlancar usaha anda dengan service yang sangat Memuaskan & Tepat Waktu.

    2. Harga relatif murah/bersaing.



    Demikianlah proposal kerjasama, Jasa & Transportasi yang dapat kami ajukan, besar harapan kami mudah-mudahan Bapak / Ibu bisa menjadikan kami sebagai salah satu mitra kerjasama yang baik, dan atas segala perhatiannya tidak lupa kami ucapkan terimakasih.



    ISAN

    Manager Import




    PT. KHARISMA MULTI SARANA
    Jl. Raya Mabes Hankam No. 4 B
    Ceger - Jakarta Timur 13820
    Telp : 021-8431 2017 / 8431 2018
    Mobile : 085270229891
    Email : isan.kms@gmail.com

    BalasHapus